In de vroege ochtend van 12 februari is in Dakar een van Afrika’s meest invloedrijke gitaristen heengegaan. Jimi Mbaye werd 68 jaar. Hij zal nog dezelfde dag worden begraven in de stad waar hij zijn muzikale erfenis opbouwde, volgens islamitische traditie. Jimi Mbaye, de man die meer dan veertig jaar lang de muzikale ruggengraat vormde van Youssou N’Dours Super Étoile de Dakar, is plotseling overleden. Het nieuws werd bevestigd door het management van de band die hij hielp vormen tot een wereldwijd fenomeen.
Mbaye’s gitaar was als een stem die fluisterde tussen de donderende sabar-drums van de mbalax. Waar anderen verdronken zouden zijn in de percussieve storm die zo kenmerkend is voor Senegals populaire muziek, daar vond hij precies die ruimtes waar zijn gitaar kon zingen. Hij liet zijn instrument spreken als een kora, het traditionele West-Afrikaanse snaarinstrument, maar kon ook plotseling uitbreken in verrassend jazzy solo’s die getuigden van een veel breder muzikaal perspectief.
Sinds zijn debuut op het live album van Super Étoile de Dakar in 1982 was Mbaye onafscheidelijk verbonden met Youssou N’Dour. Samen bouwden ze aan een sound die de wereld zou veroveren. Zijn gitaarwerk op klassiekers als “Immigrés” en “Birima” werd legendarisch – niet door overdaad, maar juist door de subtiele manier waarop hij traditionele Senegalese melodieën verwief met moderne gitaartechnieken.
Mbaye’s invloed reikte ver buiten zijn vaste rol bij Super Étoile. Hij werkte met een indrukwekkende reeks artiesten die de evolutie van de moderne Senegalese muziek markeren: Cheikh Lô, Viviane, Pape & Cheikh, Abdou Guité Seck, en Nder. Zijn samenwerkingen met het Steve Reid Ensemble toonden zijn vermogen om de brug te slaan naar de internationale jazzwereld.
Voor Super Étoile betekent zijn overlijden een nieuw hoofdstuk van verlies, na het heengaan van bassist en musical director Habib Faye in 2018. Van de oude garde blijven nu alleen nog percussionisten Mbaye Dieye Faye en Assane Thiam over. Youssou N’Dour verwoordde het verlies in een emotioneel bericht: “Je viens de perdre mon Frère, Ami et Compagnon de plus de 40 ans” (Ik heb zojuist mijn broeder, vriend en metgezel van meer dan 40 jaar verloren).
Jimi Mbaye laat een muzikale erfenis na die diep verweven is met de geschiedenis van de moderne Senegalese muziek. Zijn gitaarspel vormde niet alleen de sound van Super Étoile, maar hielp de hele mbalax-stijl vorm te geven. Hij bewees dat virtuositeit niet hoeft te schreeuwen om gehoord te worden – soms is het juist de subtiele stem die het langst blijft naklinken.
Het verlies van Mbaye werpt een schaduw over wat een triomfantelijke periode had moeten worden voor Super Étoile. Volgende week staat de release gepland van Youssou N’Dours nieuwe album ‘Eclairer le Monde’, gevolgd door een ambitieuze internationale tournee die de band door Europa zou voeren. Het is nog onduidelijk hoe het overlijden van deze onvervangbare gitarist de plannen zal beïnvloeden. Wat wel zeker is: als de muziek doorgaat, zoals het moet, zal elke noot die gespeeld wordt een eerbetoon zijn aan de man die meer dan vier decennia lang hielp de sound van Senegal te definiëren.
Firdawsi inch’Allah – moge zijn ziel de eeuwige rust vinden.