In een jaar waarin ik 41 concerten recenseerde voor Maxazine, tekenden zich drie optredens af als sterren aan een muzikaal firmament. Als Odysseus die navigeerde tussen de Scylla van traditie en de Charybdis van vernieuwing, voerde mijn reis langs de iconische theaters van Nederland en België, waar muzikale alchemie plaatsvond op een manier die Hermes zelf zou hebben bewonderd.
Nits -Carre, Amsterdam
The Nits in Carré vormde het Nederlandse epicentrum van deze driehoek. Als een muzikale Vermeer schilderde de band een klanklandschap waarin oud en nieuw versmolten tot een tijdloos geheel. “We zijn de Aardappeleters, we zijn de Victory Boogie-Woogie,” sprak Henk Hofstede profetisch, een uitspraak die gedurende de avond aan betekenis won. De toevoeging van de drie ‘Nits’ettes’ transformeerde klassiekers als ‘Bauhaus Chair’ en ‘In the Dutch Mountains’ tot nieuwe meesterwerken.
Het geluid in Carré was van een zeldzame perfectie, alsof Pythagoras zelf de akoestiek had berekend volgens zijn harmonische principes. Wanneer tijdens ‘Adieu Sweet Bahnhof’ de samenzang door de theaterzaal golfde, ontstond er een collectieve catharsis die Aristoteles zou hebben herkend uit de Griekse tragedies.
Orchestra Baobab – de Roma, Antwerpen
In De Roma creëerde Orchestra Baobab een Senegalese pendant van Babel, waar talen en tradities samenvloeiden in een bevrijdende muzikale catharsis. Vijftig jaar na hun oprichting in de gelijknamige nachtclub in Dakar bewees het ensemble dat authenticiteit en innovatie geen tegenpolen hoeven te zijn. De toevoeging van Korka Dieng aan het ensemble was als het laatste puzzelstuk in een halve eeuw durende culturele expeditie. Haar stem, die de ziel van Yande Codou Sene verenigt met Aretha Franklins kracht, symboliseert perfect hoe traditie en moderniteit elkaar kunnen versterken. Klassiekers als ‘Utrus Horas’ en ‘Nijaay’ klonken als een frisse lentewind door de voormalige cinema. De mbalax-ritmes, verweven met Latijns-Amerikaanse invloeden, creëerden een hypnotische dans die deed denken aan Rumi’s derwisjen – een spirituele ervaring die transcendeerde wat men normaal van een concert verwacht.
Marcus Miller – OLT Rivierenhof, Deurne
Marcus Miller completeerde deze trilogie in het Rivierenhof, waar zijn bas klonk als de stem van Orpheus. Onder een fluweelzachte zomeravondhemel transformeerde hij zijn instrument tot een storyteller die verhalen vertelde over Miles Davis (‘Tutu’), Jaco Pastorius (‘Mr. Pastorius’) en de duistere hoofdstukken van de menselijke geschiedenis (‘Gorée’). Zijn begeleidingsband, met Anwar Marshall (drums), Xavier Gordon (toetsen), Russel Gunn (trompet) en Donald Hayes (saxofoon), vormde een hedendaags equivalent van Miles Davis’ legendarische kwintetten. Hun interpretatie van Stevie Wonder’s ‘Higher Ground’ bereikte inderdaad hogere sferen, terwijl de Beatles’ ‘Come Together’ een nieuwe dimensie kreeg in Miller’s virtuoze handen.
Black Pumas – 013, Tilburg
Waar het concert in AFAS Live in 2022 al een masterclass in live-performance was, heeft Black Pumas zich in 013 nog verder overtroffen. De band is uitgegroeid tot een nog coherenter geheel, waarbij de chemie tussen Burton en Quesada alleen maar is versterkt. Het is verbazingwekkend hoe deze formatie met slechts twee albums zo’n rijk en meeslepend live programma neerzet. Als dit optreden één ding bewees, dan is het wel dat Black Pumas niet alleen tot de absolute wereldtop behoort, maar misschien wel de beste live-act van dit moment is. Een concert om nog lang van na te genieten.
De Synthese
Wat deze drie concerten verbindt, is hun vermogen om tijd en ruimte te transcenderen. Als Joyce’s ‘Ulysses’ vertellen ze een universeel verhaal door de lens van het specifieke. Ze bewijzen dat de beste livemuziek ontstaat waar traditie en innovatie elkaar ontmoeten, waar technische perfectie emotionele resonantie vindt, en waar plaats en tijd samenvallen in een perfect momentum. De locaties speelden hierin een cruciale rol, als personages in een Balzac-roman. Carré’s historische grandeur, De Roma’s industriële warmte en het Rivierenhof’s pastorale setting vormden niet alleen een decor, maar een actieve participant in de muzikale alchemie.
In een tijd waarin authenticiteit vaak wordt opgeofferd aan commercieel gewin, waarin traditie soms verward wordt met stilstand, en waarin vernieuwing vaak gelijkstaat aan ontworteling, bieden deze drie concerten een hoopvol perspectief. Ze vertegenwoordigen wat Nietzsche “de geboorte van de tragedie uit de geest van de muziek” noemde – momenten waarin het Apollinische en het Dionysische versmelten tot een hoger geheel.
Van al de concerten die ik dit jaar bezocht, van Akon tot Suzanne Vega, van Living Colour tot Hooverphonic, vormden deze drie een perfecte driehoek van artistieke excellentie. Ze bewijzen dat livemuziek, in haar beste vorm, nog steeds in staat is om tijd te bevriezen, emoties te transformeren en zielen te verheffen. Als muzikale tijdcapsules zullen ze nog lang resoneren in het collectieve geheugen van iedereen die het voorrecht had er getuige van te zijn.
foto NIts : Jan-Willem Bulee
foto Orchestra Baobab : Jan Vranken
foto Marcus miller : Annele Klungers
foto Black Pumas ; Armelle van Helden
Headerphoto : Shamrockraver