Concertorganisator Mojo mag dan in Nederland vooral bekend zijn door de grote stadionconcerten en megashows die door hen georganiseerd worden, maar de organisatie laat zien ook oog te hebben voor kleinere producties van kwaliteitsmuziek. Die krijgen niet altijd even veel aandacht en worden met minder geschreeuw en bombarie aangekondigd, maar het optreden van zangeres Natalie Merchant, die na haar laatste concerten in 2010 in Paradiso en in 2016 in TivoliVredenburg terugkeerde op Nederlandse bodem,op het toneel van Koninklijk Theater Carré, was voor liefhebbers er een om lang naar uit te kijken.
Begin 2023 bracht de voormalige 10.000 Maniacs-zangeres onder de titel ‘Keep Your Courage’ een bijzonder fraai geproduceerd en rijk gearrangeerd album uit, dat bijzonder goed ontvangen werd. Onbegrijpelijk dat dit album niet genomineerd werd in de race naar de komende Grammy Awards. Het zal, ondanks deze omissie, zonder twijfel op vele eindejaarslijstjes gaan figureren als de eindstand voor het beste album voor 2023 zal worden opgemaakt. Vooruitlopend op het optreden in Carré was dan ook de vraag hoe zij dit materiaal live zou gaan brengen, en hoe zij dit in een set, samen met ouder werk, van succesalbums als ‘Tigerlily’, ‘Ophelia’ en ‘Motherland’ tot een geheel zou gaan laten samensmelten.
In het uitverkochte Carré liet Merchant zich begeleiden door een uitstekende band, bestaande uit piano/accordeon, gitaren, drums, bas en contrabas, en een strijkerskwartet. Inderdaad de blazers die op ‘Keep Your Courage’ zo’n belangrijke rol spelen ontbraken. Om acht uur kwam de band het sfeervol verlichte podium opgelopen. Een verwachtingsvolle stilte daalde over de zaal neer. Het aftellen kon tot in de verste hoekjes van het theater gehoord worden, waarna de meer dan uitstekende pianist het herkenbare intro van ‘Lulu’ inzette. Natalie betrad het podium, gekleed in een ensemble, gekarakteriseerd met een plissé rok. Lak hebbend aan de laatste mode, was zij gewoon puur zichzelf. De ogen sluitend nam zij de microfoon in haar hand en daar was de stem. Merchant heeft het vermogen om met haar stem, zonder omweg, zich een weg naar het hart van haar publiek te zingen. Ze zong spatzuiver en haar timbre is door de jaren heen alleen maar mooier geworden. Als een op eikenhout gerijpte whiskey die steeds beter wordt. Kippenvel, meteen.
Het optreden was onderverdeeld in twee sets, met een korte pauze. In beide sets bracht Merchant een erg mooi overzicht van haar carrière, met aan beide kanten van de pauze voldoende aandacht voor haar nieuwe album. Een van de hoogtepunten in de eerste set was de uitvoering van ‘Narcissus’ van het nieuwe album. Haar stem droeg meer ‘blues’ dan we op het album horen. De strijkers waren een ware gouden zet. Ook de timing was iets anders dan op het album. Een bewuste keuze? Waarschijnlijk wel. Merchant had de hele set zo gerangeerd dat wonderwel de oudere en de nieuwe songs prachtig bij elkaar pasten. Merchant zong het stuk vanuit het perspectief van de nimf Echo, de tragische figuur die verliefd wordt op Narcissus, die helaas alleen het vermogen heeft van zichzelf te houden. Live is het stuk nog mooier, nog intenser, nog dichterbij dan op het album. Zo moet Iive muziek zijn.
De rijk uitvoerde blazersarrangementen op het ‘Keep Your Courage’ album zouden node gemist worden, zo was de verwachting. Echter gaven de meer open arrangementen meer ruimte aan de dramatische interpretatie van Merchant. Geen gemis dus, maar een meer intense beleving. De eerste set werd een viering van muziek en de persoonlijkheid van de zangeres, die dansend op de muziek van haar geweldige begeleidingsband het publiek aan de hand nam door haar oeuvre.
Na de pauze nam Merchant het publiek nog dieper mee in haar belevingswereld. En werd het concert een belevenis om werkelijk nooit meer te vergeten. Merchants lied stelt voor dat Ophelia door de geschiedenis heen een gevarieerd leven leidt als een Spaanse non, een Duitse atleet, een zwoele Franse ster, een Amerikaanse activist uit het depressietijdperk, de Italiaanse minnares van een Vegas-gokker en een Russische circusartiest. Uiteindelijk lijken het waanvoorstellingen van een psychiatrische patiënt (de echte Ophelia). Zoals Merchant het publiek al voorhield, werd de tweede set er een van liederen over liefde en de dood. Dus niet van liefde OF de dood, nee liefde en de dood.
‘Beloved Wife’ werd een onbedoeld, en bij vlagen ongemakkelijk, hoogtepunt in de set als Merchant zich een weg worstelde door het nummer dat gaat over liefde en verlies. Merchant ging diep, erg diep en moest zelfs een keer stoppen met zingen. De band speelde door en pakte het thema weer op. Huilend en met haar handen voor haar ogen gaf Merchant alles wat ze had en meer. Natuurlijk raakte dit het publiek, dit was zo mooi, zo echt en doorvoeld. Men kon een speld horen vallen, en men voelde de emotie door de zaal gaan. Dit is wat muziek kan doen. Een zangeres die zichzelf zo durfde te geven en laten zien, is als mens een groot voorbeeld. Hier ontsteeg het concert het concept van een voorstelling. Iedereen werd deelgenoot van de emoties van Merchant.
Als dan het feministische strijdlied ‘Sister Tilly’ werd ingezet ging de zaal staan en werd het optreden een feest. Het magistrale nummer kende een perfecte tempowisseling en werd kernachtig en mooi uitgevoerd, ook zonder blazers. Complimenten.
Na bijna drie uur spelen kwam in de toegiften nog het juweel ‘Hunting The Wren’ voorbij dat ook op ‘Keep Your Courage’ staat, maar oorspronkelijk van de Ierse band Lankum is. Bloedstollend mooi.
Merchant sloot af met ‘The End’, zingend achter een doek met het vredessymbool, riep zij op tot compassie en gebed voor alle mensen die onder oorlog lijden op dit moment. De mensheid blijkt geen lerend vermogen te hebben, zo concludeerde Merchant terecht. De enige juiste manier om deze avond af te sluiten, al leek het misschien slechts symbolisch. Wat kan een mens meer doen dan vanuit het hart leven. Natalie Merchant gaf een legendarisch goed en intens optreden in Carré. Laten we hopen dat we niet weer dertig jaar moeten wachten op een vervolg.