Je wordt er de laatste jaren mee doodgegooid; Supergroepen. Te pas en te onpas worden nieuwe bands gepromoot als zijnde dé nieuwe supergroep. Soms terecht, maar met grote regelmaat ook onterecht. Maar wat zijn nu eigenlijk supergroepen? Je leest het in het Muziekcollege van Maxazine!
Volgens de omschrijving is een supergroep een groep muzikanten die allemaal al succes hebben genoten als onderdeel van een andere band, of als soloartiest. Artiesten die door de wol geverfd zijn en dus al weten wat het is om succes te hebben. Artiesten die hun sporen in de muziekindustrie hebben verdiend. Maar hoe bepaal je dat?
Terug in de tijd
Om terug te gaan naar de oorsprong, moeten we feitelijk heel ver terug. Eigenlijk is de eerste supergroep niet eens meer te achterhalen. Met grote waarschijnlijkheid was de eerste supergroep een formatie in de 18e eeuw, of wellicht nog eerder. Klassieke muzikanten die hun sporen reeds verdienden in grote, bekende en succesvolle klassieke orkesten, die samen in een kleine samenstelling als salonorkest speelden op feestelijke gelegenheden. Mogelijk zelfs al eerder dan de 18e eeuw, in de renaissance. Maar om dat te kunnen achterhalen, hadden we erbij moeten zijn en hitlijsten uit die tijd zijn er helaas niet.
Supergroepen in de moderne tijd zijn wellicht makkelijker te onderscheiden. Als je spreekt over de eerste supergroepen in de moderne tijd, dan kom je deels toch weer terug bij die klassieke muziek, zijnde de Drie Tenoren, bestaande uit Plácido Domingo, José Carreras en Luciano Pavarotti. Toch waren dat verre van de eerste supergroep-muzikanten. En ook supergroepen van nu, zoals Asia, met Geoff Downes (ex-Buggles), Steve Howe, (ex-Yes), Carl Palmer (ex-ELP) en John Wetton (ex-King Crimson), Velvet Revolver, met Slash, Duff McKagan, Matt Sorum (allen ex-Guns ’n Roses), Dave Kushner (ex-Wasted Youth, ex-Dave Navarro) en Scott Weiland (Stone Temple Pilots), Audioslave, met Chris Cornell (ex-Soundgarden), Tom Morello, Tim Commerford en Brad Wilk (ex-Rage Against The Machine) of Oysterhead, met Les Claypool (ex-Primus), Trey Anastasio (ex-Phish) en Stewart Copeland (ex-The Police), die nu erg populair zijn, zijn uiteindelijk qua samenstelling beïnvloed door enkele giganten uit de jaren ’60.
Cream
In 1969 werd Cream opgericht, bestaande uit Eric Clapton, Jack Bruce en Ginger Baker. Clapton had toen al grote successen gehad bij The Roosters, John Mayall’s Bluesbreakers en The Yardbirds; Bruce Startte samen met onder anderen Long John Baldry Blues Incorporated op, alvorens hij succes had met John Mayall’s Bluesbreakers en Manfredd Mann. Superdrummer Baker was ook lid van Blues Incorporated (waar hij Charlie Watts opvolgde, die samen met Mick Jagger uit de band stapte om de Rolling Stones op te richten), alvorens hij Bruce en Clapton samenbracht als Cream.
De naam Cream was makkelijk gevonden en gaf in feite ook al aan dat de band een supergroep was; Cream was namelijk de Cream of the crop: Het neusje van de zalm, het beste wat er op dat moment te vinden was. Volgens de mannen zelf in ieder geval. Om dat te benadrukken richtten Baker en Clapton na het uiteenvallen van Cream de nieuwe superband Blind Faith op, samen met Steve Winwood (die bekend was van de Spencer Davis Group en Traffic) en Ric Grech (The Farinas en Family, samen met Roger Chapman). Het fenomeen supergroep nam vanaf dat moment een vlucht.
Crosby, Stills, Nash & Young
Toch waren het David Crosby, Stephen Stills en Graham Nash die een jaar voor Cream, in 1968, al samenkwamen voor een samenwerking. Flinke successen met The Byrds, Buffalo Springfield en The Hollies behaald en uiteindelijk samen met het vierde lid, Neil Young, als Crosby, Stills, Nash & Young een van de grote supergroepen uit de geschiedenis. Toch werden zij door de grote muziekmedia in die tijd nog niet als eerste supergroep van de moderne tijd gezien, wat in feite zelfs terecht was.
want zelfs zij waren niet de eerste supergroep van de moderne muziek. In 1960 was er al een supergroep, hoewel die band door de jaren heen van supergroep naar normale groep is getransformeerd. Frankie Valli and the Four Seasons werd in 1960 opgericht door Frankie Valli (The Variety Trio), Bob Gaudio (The Royal Teens), Tommy DeVito (The Variety Trio) en Nick Massi (The Four Lovers). De reden waarom Frankie Valli and the Four Seasons niet snel tot supergroep worden gerekend, is dat de bands waar zij uit kwamen al lang niet meer bekend zijn bij het grote publiek. Dat, plus het feit dat de band deels een opvolging was van The Four Lovers, waar Bob, Tommy, Nick en Frankie al deel van uitmaakten. Toch mogen we Frankie Valli and the Four Seasons feitelijk zien als pioniers als het gaat om supergroepen.
Supergroep The Soul Clan
Een andere grote naam is The Soul Clan, die is ontstaan in 1966. Niet heel erg bekend als supergroep, maar de leden van die groep zijn dat des te meer. Met Solomon Burke, Otis Redding, Wilson Pickett, Don Covay en Joe Tex (en ook Ben E. King tijdelijk als lid) in de gelederen had de band meer hits in de gelederen dan welke soulband ook in die tijd. De band was echter het bewijs dat het oprichten van een supergroep geen garantie was of is tot succes, want naast miniem succes in de Verenigde Staten, kwam de naam van de supergroep amper buiten de landsgrenzen. De band viel in 1969 dan ook uiteen, nadat de mannen amper tot geen support kregen van de platenmaatschappij, en kwam in 1981 eenmalig bijeen voor een reünieconcert.
De faam van supergroepen echter werd een aantrekkingskracht voor de fans en ook leden van The Yardbirds en Band of Joy kwamen samen voor het vormen van een supergroep. Jimmy Page (The Yardbirds) en Robert Plant en John Bonham (Band of Joy) begonnen met John Paul Jones een bandje, genaamd Led Zeppelin. Page wilde al eerder samen met Keith Moon en John Entwistle (The Who) en Jeff Beck (The Yardbirds) een supergroep vormen, aangevuld met Steve Winwood and Steve Marriott (Small Faces).
Het project kwam nooit van de grond, en het dichtstbij kwamen de mannen uiteindelijk in ‘Beck’s Bolero’, een instrumentale track die Beck, Page, Moon en Jones in 1966 opnamen met Nicky Hopkins, die in de studio samenwerkte met The Rolling Stones, The Kinks en The Who. Een supertrack zou je het kunnen noemen. Toch is Led Zeppelin naar de letter van het woord geen echte supergroep te noemen, doordat John Paul Jones een extreem goede sessiemuzikant was, die opnam met de groten der aarde, maar nooit zelf lid was van een band, voordat hij tot Led Zeppelin toetrad.
Toppers en Vreemde Kostgangers
In de lage landen roepen verschillende bands zichzelf om de haverklap tot nieuwe supergroep uit. Toch kunnen we zeggen dat 99 van de 100 van die bands niet tot de lijst van supergroepen behoort. In Nederland zijn er 2 groepen die wel tot een echte supergroep behoren, zijnde Vreemde Kostgangers (Boudewijn de Groot, George Kooymans en Henny Vrienten) en de Toppers (René Froger, Gerard Joling, Jeroen van der Boom en Jan Smit, voorheen Gordon). Je kan er van houden of niet, feit is wel dat voorgenoemde artiesten stuk voor stuk door pers en publiek zijn genoemd en geroemd vanwege hun eerdere carrières. Terecht de bestempeling supergroep. En zelfs gelegenheidsformatie The Streamers zou je als supergroep kunnen bestempelen. Opgericht door Guus Meeuwis en Kraantje Pappie, namen zij in totaal zo’n 20 artiesten (Davina Michelle, Diggy Dex, Maan, Nick Schilder, Paul de Leeuw, Paul de Munnik, Roel van Velzen, Rolf Sanchez, Suzan & Freek, Simon Keizer, Snelle, Thomas Acda, Typhoon, Miss Montreal, Danny Vera, Bilal Wahib, Armin van Buuren, Duncan Laurence, André Hazes jr. en Ronnie Flex) mee.
Supergroep of niet?
Wat is de definitie van een supergroep? De term supergroep wordt inmiddels te pas en te onpas gegeven aan bands, vaak met een commerciële achtergrond. Het staat erg interessant om je band een supergroep te noemen, ook al voldoet je band er eigenlijk niet aan de kenmerken van een supergroep.
Veelal bands uit het clubcircuit en daaronder hangen veel waarde aan de term. De term ‘Supergroep’ verkoopt immers toch weer 50 kaarten extra en juist voor de echte supergroepen maken die paar tickets extra niets uit. Maar voor hen die er wel om geven… Om een supergroep te worden, moet de term eigenlijk worden opgeplakt door de buitenwereld, niet door de band zelf of het management. De term supergroep is een eretitel die je moet verdienen. 4 Leden die afzonderlijk in andere bands speelden, maakt je band geen supergroep. Zelfs niet als één of twee van de leden wel eens een concert heeft gegeven in een grote zaal of op het hoofdpodium van een festival.
Succes van supergroepen
Veel nieuwe supergroepen zijn feitelijk leuke bands, die de term supergroep alleen adopteren voor die extra kaartverkoop, maar zijn het niet. Om een supergroep te worden, dienen alle leden afzonderlijk succes te hebben genoten en/of hits te hebben gehad. Bij voorkeur internationaal, want succes is relatief en wat voor de één succes is, is voor de ander slechts een minzaam tussendoortje. Leden van een band uit het dorp, die week in week uit een volle zaal achter de plaatselijke kroeg bedient, is voor het dorp enorm succesvol. Maar als diezelfde band 2 dorpen verder niet eens bekend is, houdt het al snel op. Dan ben je dus geen supergroep.
Zo ook met bandleden van een iets grotere bekendheid (niets afdoende aan de dorpsband). Bands die ieder jaar een leuk tourtje verzorgen langs 12 concertzalen door het land, drie of vier festivals aandoen, sessiewerk verzorgen bij 17 andere artiesten en eens in de 3 jaar een tournee maken door Nederland, Frankrijk, Duitsland, Engeland en België. Geweldig, maar om zo de basis van een supergroep te bepalen… Nee, dan kunnen we alleen in ons land alleen al zo’n 400 supergroepen benoemen, allemaal bestaande uit leden die in het verleden bij andere bands hun ‘successen’ hebben beleefd.
Een supergroep is een band waarvan alle afzonderlijke leden in een andere band of solo groot commercieel of artistiek succes hebben gekend. En dan niet alleen door de muzikanten zelf en hun fans. Nee, muzikanten die door de (liefst internationale) pers en muziekscene geroemd worden om hun muziek. Zo ook bovengenoemde supergroepen, waarbij de mensen uit de betreffende scenes het ook bij alle leden en voorgaande bands direct aangeven eens te zijn met het eerdere succes. Pas als vrijwel iedereen het succes bestempelt, zowel vriend als vijand, maakt de band met haar leden kans op de titel supergroep. Jezelf bestempelen tot supergroep, is dus not done.
Charity supergroepen of projecten
Naast pure supergroepen zijn er ook met regelmaat projecten of supergroepen die eenmalig samen optreden. Voorbeelden hiervan zijn bijvoorbeeld USA for Africa, Artiesten voor Azië, Artists United Against Apartheid, Ferry Aid en dergelijke. Als supergroep vallen ze hierbij eigenlijk een beetje buiten de boot, aangezien het gelegenheidsformaties zijn. Bands die zelfs niet eens in totaal bijeen hebben hoeven komen om een single op te nemen. Is zoiets dan een supergroep? Ja, feitelijk volgens de letter van het woord wel. Toch worden deze projecten doorgaans niet meegenomen in het rijtje supergroepen. Om een supergroep te worden genoemd, behoort er toch eigenlijk ook wel een tournee aan vast te zitten.
Om een supergroep genoemd te mogen worden, dienen er dus aan enkele voorwaarden gedaan te worden. Allereerst is het not done om jezelf als supergroep uit te roepen. Het is als een eretitel die je moet verdienen. Verdienen door je sporen te hebben verdiend in het verleden. Niet omdat je toevallig met 3 vrienden al een keer bij andere bands hebt gespeeld die 3 keer in het clubcircuit een tourtje hebben gemaakt. Het touren is niet eens een verplichting. De Traveling Wilburys bijvoorbeeld, die nooit samen getourd hebben maar absoluut in het rijtje supergroepen hoort en door velen zelfs als enige echte supergroep wordt gezien. Echter, resumerend, om als supergroep te worden gezien, moet je door vriend en vijand genoemd worden, door pers en fans. Een echte supergroep is dus een zeldzaamheid en die titel moeten we koesteren…