In de ruim twintig jaar dat ik al fan ben van (de muziek van) Frank Zappa, heb ik nog nooit zo genoten als de afgelopen jaren. De ene na de andere cd-release van niet eerder gepubliceerd werk van Zappa komt uit, een altijd groeiende community op de verschillende social media platforms en een prettige wildgroei aan Zappa-tributebands overal ter wereld. En het wordt elke dag mooier. Zo is er Zappa Plays Zappa, onder de bezielende leiding van de zoon van Frank, Dweezil. Zo zijn er de Grandmothers of Invention – leden van de originele Mothers of Invention. En daarnaast zijn er wereldwijd talloze semi-professionele cover bands die de muziek van Zappa in ere houden. Een nobele taak, al zeg ik het zelf.
Banned From Utopia is een zevenmansformatie die bestaat uit leden van de band van Zappa. De zeven musici, hun instrument en de jaren waarin zij bij Zappa in de band speelden zijn: Robert Martin – keyboards, sax, french horn, vocals (’81-’88), Ray White – guitar, vocals (’76-’84), Ed Mann – percussion (’77-’88), Chad Wackerman – drums (’81-’88), Tom Fowler – Bass (’73-’78), Arthur Barrow – guitar, vocals (’78-’81) en Albert Wing – sax (’88).
Ze zijn op toernee in Europe en doen onder meer Nederland aan, België, Duitsland en Oostenrijk. Ik was erbij op 26 maart, in Cultuurpodium de Boerderij te Zoetermeer. Ik kan alleen maar zeggen dat het veel meer dan een waar genoegen was. En wel hierom.
Het concert is uitverkocht. Zappa is, ook twintig jaar na zijn dood, nog helemaal niet van de tonelen verdwenen. Achter het podium hangt en backdrop van, ik schat, 2,5 bij 4 meter, met daarop de beeltenis van de meester. Hij kijkt de zaal in en hij let op of de musici het allemaal wel goed zullen doen. En wat dat aangaat hoeft meneer Zappa zich geen zorgen te maken.
De leden van de band spelen de nummers als een vers geoliede machine. Het klopt allemaal, tot in de puntjes. Elke Zappa-fan in de zaal moet hiervan hebben genoten, dat kan haast niet anders. Nee, Zappa zelf was er niet bij. Zijn charisma moeten wij, als Zappa-fans, helaas al meer dan twintig jaar op de podia missen. Maar zijn muziek is allerminst overleden. “We are The Real Deal”, zei Robert Martin tegen me, toen ik hem vroeg wat het verschil was tussen Banned from Utopia en de andere tribute bands. “We were there, with Frank, when it all happened.” En ik kan hem daar alleen maar gelijk in geven. Helaas heb ik Frank Zappa zelf nooit live gezien, maar ik heb vele concerten gezien en gehoord, waarbij hij als dirigent zijn uiterst getalenteerde musici door de meest ingewikkelde muziek heen loodste. Deze musici, die sinds 1994 (een jaar na het overlijden van Zappa) al besloten om de muziek levend te houden, spelen de zaal plat. Niet alleen voor de bezoekers die alleen maar komen om de muziek van Zappa te horen (dat kunnen ze immers thuis ook), maar om de muziek méé te maken. Te beléven. Dichter bij Zappa kom je niet.
Banned from Utopia speelt om en nabij de 17 nummers, die moeiteloos in elkaar overgaan. Klassiekers zoals, The Black Page, I Ain’t Got No Heart, Big Swifty en City of Tiny Lites klinken alsof Zappa er zelf bij is. Ook hun vertolking van The Illinois Enema Bandit en What’s New in Baltimore? zijn fantastisch. Het loopt, het klopt, het swingt, ontroert en het raakt. Het raakt iedereen die er naar kijkt en luistert. En het bevalt iedereen in de zaal zó goed, dat ze hun handen blauw klappen en tot twee keer toe een full-time toegift krijgen.
Als het concert ten einde is, is het toch echt al weer 2,5 uur later. De band loopt in ganzenpas naar het café om daar vervolgens alle tijd te nemen om te signeren. En ook daar is het druk. Iedereen is gelukkig. Ik, omdat ik zó dicht nog nooit bij Zappa ben geweest, de band, omdat ze terug kunnen blikken op een fantastische avond (uitverkochte zaal, enthousiast publiek en uitstekend geluid en licht) en alle anderen toeschouwers met mij, omdat ze kregen waar ze voor kwamen. En ik denk dat ik voor velen spreek, als ik zeg dat ze zelf méér kregen dat ze verwachtten.
Ik hoor het u bijna denken: “Zeg Fred, we weten inmiddels dat je een grote fan bent van Zappa, en dat jouw mening over zo ongeveer alles wat met hem en zijn muziek te maken heeft, redelijk bevooroordeeld moet zijn, maarre … zeg eens eerlijk? Was het écht zo gaaf? Was er dan níets op aan te merken?”
Jawel, beste lezer. Er was wel degelijk iets op aan te merken en dat was het veel te vlug weer was afgelopen. Maar bovenal omdat het voor de zoveelste keer maar weer eens duidelijk wordt dat de wereld veel te vroeg afscheid heeft moeten nemen van Frank Zappa.